دوره 1، شماره 3، 1404، صفحات 73 - 91

نویسندگان : بهناز کمال پور* ¹ ، مهربان هادی پیکانی ²

چکیده :
شفافیت به‌عنوان یکی از شاخصه‌های بنیادین حکمرانی خوب، نقش کلیدی در ارتقای پاسخگویی، کاهش فساد، و تقویت اعتماد عمومی در سازمان‌های دولتی ایفا می‌کند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی الزامات شفافیت در حکمرانی در سازمان‌های دولتی، با رویکردی مروری و مبتنی بر تحلیل مضمون انجام شده است. روش تحقیق کیفی بوده و به‌منظور گردآوری داده‌ها، ۲۸ منبع علمی داخلی و بین‌المللی بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۵ با معیارهایی مشخص مورد بررسی قرار گرفتند. تحلیل داده‌ها بر اساس مدل شش‌مرحله‌ای براون و کلارک انجام شد که شامل کدگذاری اولیه، تشکیل مضامین فرعی و نهایتاً دسته‌بندی آن‌ها در قالب مضامین اصلی بود. یافته‌ها نشان داد که الزامات شفافیت در پنج دسته اصلی قابل طبقه‌بندی هستند: الزامات قانونی و حقوقی، ساختاری و نهادی، فرهنگی و ارزشی، فناورانه و اطلاعاتی، و مشارکتی و اجتماعی. این مضامین، حاصل تجزیه و تحلیل ۳۲ کد فرعی هستند که از متون پژوهشی استخراج و طبقه‌بندی شدند. نتایج حاکی از آن است که تحقق شفافیت در حکمرانی نیازمند رویکردی جامع، میان‌رشته‌ای و نظام‌مند است که در آن بسترهای حقوقی، فرهنگی، فناورانه و مشارکتی به‌طور هم‌زمان مورد توجه قرار گیرد. پژوهش حاضر می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای سیاست‌گذاری‌های مبتنی بر شفافیت در سازمان‌های دولتی و توسعه الگوهای بومی حکمرانی مطلوب مورد استفاده قرار گیرد.

کلمات کلیدی :
شفافیت، حکمرانی خوب، سازمان‌های دولتی، تحلیل مضمون، پاسخگویی، حکمرانی مشارکتی